Türkiye'de Konut Projelerinde Sosyoekonomik Değişimlerin Etkisi
Türkiye'de sosyoekonomik değişimler, konut projelerini etkileyerek daire büyüklüklerinin küçülmesine yol açtı. Boşanmaların artması ve alım gücünün azalması, konut talebini etkiliyor.
Türkiye'de Konut Projelerinde Sosyoekonomik Değişimlerin Etkisi
Türkiye’de sosyoekonomik değişimler, konut projelerinde önemli etkiler yarattı. Alım gücünün azalması ve boşanmaların artması, daire büyüklüklerinin küçülmesine neden oldu. Son 18 yılda konut metrekareleri 31 metrekare azaldı. Hanelerde ortalama kişi sayısı 4’ten 3’e düşerken, daire büyüklükleri de 127 metrekareden 96 metrekareye geriledi. 2023 yılında 173 bin 342 olan boşanmalar, 2024’te 187 bin 343’e yükseldi. Boşanma hızı ise 2,03’ten 2,19’a çıktı.
Daire Büyüklüklerindeki Düşüş
İstanbul Gayrimenkul Değerleme (İGD) çalışmasına göre, 2021 yılında ortalama 112,4 metrekare olan daire büyüklükleri, 2023 yılında 97,8 metrekareye, 2024 yılında ise 96,4 metrekareye geriledi. Bu durum, son 4 yılda dairelerin ortalama 16 metrekare küçüldüğünü gösteriyor. Apartman daireleri son 18 yılda yaklaşık 31 metrekare küçülmesine karşın, müstakil evlerde 43 metrekare artış yaşandı. Müstakil evlerin büyüklüğü 169 metrekareden 212 metrekareye çıktı.
Bu değişim, konuta erişimin zorlaşmasıyla birlikte tüketicilerin arsadan ev sahipliğine yönelmesiyle ilişkilendiriliyor. Sektör temsilcileri, gelir dağılımındaki bozulma ve yükselen maliyetler nedeniyle daire metrekarelerinin daha da küçülebileceğini öngörüyor. Daire büyüklüğündeki değişim, hane halkının küçülmesiyle açıklanamaz. Geliştiricilerin daha küçük konut üretimine yöneldiği görülüyor.
Sosyolojik ve Ekonomik Etkiler
İstanbul Gayrimenkul Değerleme Kurucu Ortak Ahmet Büyükduman, ortalama hane halkı büyüklüğünün 4’ten 3 kişiye gerilediğini belirtiyor. Daire büyüklüğünün de 125’ten 95 metrekarelere düştüğünü ifade ediyor. Bu durum, sosyolojik süreçlerin etkisiyle açıklanabilir. Türkiye’de hane halkı büyüklüğü küçülüyor. Ortalama hane halkı 3,1 kişi olarak kaydediliyor.
Avrupa’da ise ortalama hane halkı büyüklüğü 1,8 olarak belirtiliyor. İkinci neden ise stagflasyon. Enflasyonist ortamda fiyat artırmak zorlaşırken, maliyetler artıyor. Bu durumda müteahhitler, daire büyüklüğünü küçültmek zorunda kalıyor. Tüketicilerin fiyattan dolayı daha düşük dairelere yönelmesi, müteahhitlerin de daha küçük daire tiplerine yönelmesine neden oluyor.
Müteahhitlerin Tercihleri
Mimar Dr. Ahmet Erkutoğlu, geçmişte 3 + 1’in altında daire inşa edilmediğini, ancak son yıllarda bu durumun değiştiğini belirtiyor. Bugün büyük bir konut projesinin yüzde 30’u 1 + 1, yüzde 40’ı 2 + 1, yüzde 25’i 3 + 1 ve yüzde 5’i de 4 + 1 ve üzerindeki dairelerden oluşuyor. Müteahhitlerden gelen talepler, küçük dairelerin daha kolay satılmasından kaynaklanıyor.
Ekonomik şartların alım gücünü zayıflattığı, üniversite öğrencilerinin talepleri ve boşanmaların artmasıyla tek başına yaşam tercihinin arttığı gözlemleniyor. Bu durum, 1 + 1 ve 2 + 1 dairelere olan talebi artırıyor. Fiyat farkları da dikkat çekiyor. 1 + 1 daireler ortalama 5-6 milyon TL, 2 + 1 daireler 9-10 milyon TL, 3 + 1 daireler ise 14-15 milyon TL arasında değişiyor.
