Türkiye Ekonomisinde Bütçe Açığı ve Mali Denge Sorunları
Türkiye ekonomisinde 2023 yılı ilk çeyreğinde merkezi yönetim bütçesi rekor açık verdi. Bütçe harcamaları ve gelirleri arasındaki dengesizlik, kamu maliyesinde ciddi sorunlar yaratıyor.
Türkiye Ekonomisinde Bütçe Açığı ve Mali Denge Sorunları
Türkiye ekonomisinde 2023 yılı ilk çeyreğinde merkezi yönetim bütçesi rekor açık verdi. Ekonomik belirsizlikler ve artan borç yükü, mali dengelerin sağlanmasında zorluklar yaratıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın verilerine göre, bütçe harcamaları ve gelirleri arasındaki dengesizlik, kamu maliyesinde ciddi sorunlar ortaya çıkarıyor.
Merkezi Yönetim Bütçesi Açığı
2023 yılının ilk çeyreğinde merkezi yönetim bütçesi 711 milyar lira ile rekor düzeyde açık verdi. Bu durum, sıkı para politikalarının uygulanmasına rağmen kamu açıklarının büyümeye devam ettiğini gösteriyor. Mart ayında bütçe harcamaları geçen yılın aynı ayına göre yüzde 48,3 artarak 1 trilyon 27,7 milyar liraya ulaştı.
Bütçe gelirleri ise yüzde 58,4 artışla 766,3 milyar lira olarak kaydedildi. Bu dengesizlik, bir ayda 261,5 milyar lira açık verilmesine neden oldu. Faiz dışı bütçe harcamaları da yüzde 40,2 artışla 866,5 milyar liraya yükseldi.
Faiz Ödemeleri ve Kamu Harcamaları
Mart ayında faiz ödemeleri yüzde 116,3 artışla 161,2 milyar liraya ulaştı. Devletin yaptığı harcamaların yaklaşık beşte biri kadar bir kaynağın faiz ödemelerine gittiği görülüyor. Faiz dışı bütçe dengesi ise 100,2 milyar lira açık verdi. Üç aylık faiz ödemesi 463,9 milyar lira olarak gerçekleşti.
Ocak-mart döneminde bütçe harcamaları yüzde 45 artışla 3 trilyon 117,6 milyar lira olurken, bütçe gelirleri yüzde 47 artışla 2 trilyon 406,8 milyar lira oldu. Bu durum, bütçe açığının yüzde 38,4 büyüyerek 710,8 milyar liraya ulaşmasına yol açtı.
Kamu Personeli Giderleri ve Sosyal Güvenlik
Kamu çalışanlarının üç aylık personel gideri yüzde 38,6 artışla 920,7 milyar liraya ulaştı. Sosyal güvenlik kurumu devlet primi ödemeleri de üç ayda yüzde 36,8 artışla 111,5 milyar lira oldu. Toplam personel gideri 1 trilyon 32,2 milyar lira olarak gerçekleşti.
Ancak, toplam personel giderinin bütçe harcamaları içindeki payı geçen yıl ilk çeyrekte yüzde 35,7 iken bu yıl yüzde 33,1’e geriledi. Bu durum, kamu maliyesinde sürdürülebilirlik açısından endişe verici bir tablo oluşturuyor.
Ekonomik Etkiler ve Gelecek Öngörüleri
Bütçe açığının ekonomik etkileri arasında artan borç yükü öne çıkıyor. Açık büyüdükçe borç yükü de artıyor. Devletin sürekli borçlanma ihtiyacı, mali istikrarsızlık sarmalına neden oluyor. Bu durum, altyapı, eğitim ve sağlık gibi önemli alanlara yatırım olanaklarını sınırlıyor.
Bütçe açıklarının bir diğer olumsuz sonucu da enflasyon. Açığı borçla finanse etme yöntemi, ekonomideki para arzını artırıyor. Artan para arzı ile para biriminin değeri düştüğü için fiyatlar yükseliyor. Bu da bireylerin satın alma gücünü aşındırıyor.
2025-2027 Orta Vadeli Program Öngörüleri
2025-2027 Orta Vadeli Program’da (OVP), bu yılın tümünde 1 trilyon 930,7 milyar lira düzeyinde bir merkezi yönetim bütçe açığı öngörülüyor. Bu durum, kamu maliyesinde sürdürülebilirlik açısından ciddi bir tehdit oluşturuyor. Yıllık bütçe açığının 2,3 trilyon TL olması bekleniyor.
Son bir yılda bütçe harcamaları 11 trilyon 743,9 milyar, bütçe gelirleri ise 9 trilyon 440,4 milyar lira olarak gerçekleşti. Bu dengesizlik, gelecekteki mali istikrarı tehdit eden bir durum olarak değerlendiriliyor.
